سؤالات درباره نهضت حسينی
آيا قيام حسينی يك انفجار بود يا يك تصميم آگاهانه ، و در صورت
دوم آيا انقلاب و شورش ابتدائی بر ضد دستگاه حكومت بود يا يك نوع دفاع
و مقاومت در مقابل دستگاه بود ؟ و در صورت دوم آيا مقاومت در مقابل
اين بود كه آنها قصد كشتن او را داشتند يا در مقابل بيعت خواستن آنها
بود ؟ و بنابر اينكه انقلاب ابتدائی بود آيا مبنای انقلاب ، دعوت مردم
كوفه بود يا اينكه ولو مردم كوفه دعوت نمی كردند [ امام ] باز هم قيام
میكرد ؟
2 - آيا امام حسين میدانست كه كشته میشود ( به علم امامت يا از روی
قرائن قطعی ) و يا نمیدانست و باور نمی كرد كه كشته شود ؟ و در صورت
دوم ، اگر میدانست ، طوری ديگر عمل میكرد يا همانطور عمل میكرد كه كرد ؟
و در نتيجه آيا پس از آنكه دانست كشته میشود ، از آنچه كرد پشيمان شد
يا نه ؟
3 - آيا امام حسين به قصد كربلا ( و قهرا به قصد قربانگاه مخصوص خود )
حركت كرد و يا فرضا به قصد كشته شدن حركت كرد ، مقصدش خصوص كربلا نبود
؟ و اگر مقصدش كربلا نبود
كجا بود ؟ آيا مقصدش عراق و لشكرگاه مسلمين و مركز شيعيان بود كه آنجا
را مركز قرار دهد يا مقصد معينی نداشت و فقط میخواست در حجاز نباشد و
احيانا فكر میكرد كه به شام برود ؟ و به هر حال اگر مقصدش كربلا نبود آيا
میدانست به هر حال در اين سفر شهيد میشود يا نه ؟
4 - آيا امام حسين پيشنهاد صلح كرد يا نه ؟ و در صورت دوم آيا طرف
مقابل پيشنهاد صلح كرد و او نپذيرفت يا نه ؟ و اگر فرض كنيم پيشنهاد
صلح كرده است پس وضع او و امام حسن هيچ تفاوتی ندارد . تفاوت در ناحيه
طرف است كه معاويه صلح را پذيرفت و يزيد نپذيرفت . و اگر پيشنهاد صلح
كرد چرا از اول بيعت نكرد ؟ آقای [ صالحی ] نجف آبادی معتقد است كه
امام پنج بار پيشنهاد صلح كرد .
5 - اگر امام حسين نه پيشنهاد صلح كرد و نه پيشنهاد صلح طرف را
پذيرفت به چه علت بود و چرا امام حسن صلح را پذيرفت ؟
6 - آيا جمله : « " ان الله شاء ان يراك قتيلا " » میتواند صحيح باشد
يا نه ؟
7 - چرا امام حسين تا اين حد در مقابل تقاضای بيعت مقاومت كرد ولی
اميرالمؤمنين و ائمه ديگر در مقابل اين تقاضا اينقدر مقاومت نكردند ؟
آيا میتوان گفت كه بيعت علی ( ع ) تسليم به اكثريت بود ولو اكثريت
خاطی ، ولی بيعتی كه از امام حسين میخواستند ، تسليم به رسم ولايت عهدی
بود ؟
8 - آيا ميان بيعت و صلح فرق است يا نه ؟ يعنی آيا ممكن است بگوئيم
كه در شرائط خاصی بيعت جايز نيست زيرا بيعت
امضاء و تأييد است ولی صلح جايز است زيرا صلح معمولا در ميان دو متخاصم
صورت میگيرد و هيچگونه مفهوم امضاء و تأييد ندارد بلكه مفهوم تخاصم دارد
؟ پس آيا میتوان گفت امام حسين حاضر به بيعت نشد اما حاضر شد به صورت
يك فرد مخاصم صلح كند ؟
9 - آيا قرائنی هست كه امام حسين در صدد به دست گرفتن حكومت بود ؟
يا فقط ممتنع از بيعت بود و حداكثر آمر به معروف و ناهی از منكر بود ؟
به عقيده ما ترتيب اثر دادن به نامههای اهل كوفه خود قرينه است بر
اينكه امام در صدد به دست گرفتن حكومت و زعامت بود . " مسلم " هم
برای چنين كاری به كوفه آمد .
به دنبال اين پرسش ، پرسش ديگری است كه آيا رفتن به مكه صرفا برای
امتناع از بيعت بود و يا برای اين بود كه امكان جنبش و فعاليت بيشتری
برای زعامت پيدا كند ؟
10 - آيا امام سجاد در وقعه " حره " به وسيله مسلم به عقبه با يزيد
بيعت كرد ؟
11 - يكی از سؤالات اينست كه چگونه است كه امام پس از برخورد با
سپاه حر و با عمر سعد ، پيوسته ضمن پيشنهادها پيشنهاد بازگشت به حجاز را
میكند ؟
12 - آيا پيشنهاد امام مراجعت به مدينه را ، پس از برخورد با حر و با
عمر بن سعد برای توسعه و گسترش دامنه انقلاب بود ؟
13 - امام اگر قصد شورش و انقلاب عليه حكومت نداشت چرا مردم بصره را
دعوت كرد و به آنها نامه نوشت ؟
آيا امام به مردم ديگر يعنی مردم يمن و خراسان و مصر و
غير هم نامهای نوشته است يا نه ؟ ممكن است نامه نوشته باشد ولی مخفی
مانده باشد . نامههای بصره به وسيله " منذر بن جارود " كشف شد .
14 - آقای غفاری در مقدمه " بررسی تاريخ عاشورا " اين مسائل را طرح
میكند :
آيا عمل حسين بن علی فرار از بيعت بود يا اجابت دعوت كوفيان و يا
قيام و نهضت و به قول امروزيها ثوره و انقلاب ؟ و آيا میدانست كشته
میشود يا نه ؟ آيا از روی نقشه عمل میكرد يا اينكه در پيشامدها جداگانه
تصميم میگرفت ؟ چرا گاهی همراهان خود را مرخص میكرد و گاهی غير همراهان
را به ياری میطلبيد : پس از شنيدن خبر شهادت مسلم ، به همراهان خود
پيشنهاد كرد برويد و مرا تنها بگذاريد ، اما " عبيدالله بن حر جعفی " و
" زهير بن القين " و " ضحاك بن عبدالله مشرقی " را به ياری طلبيد و
حتی از ضحاك بن عبدالله خواست تا دم آخر او را ياری كند و بعد برود .
در شب عاشورا همه ياران و خاندان را مرخصی داد و اعلام حل بيعت كرد و
در همان شب " حبيب بن مظاهر " را به قبيله بنی اسد برای استمداد
فرستاد . كسی كه میداند دست به عمل فوق العاده خطيری زده است و او را
میكشند چرا زن و فرزند خويش را همراه میبرد ؟ بعضی اين كار را يك كار
بی نقشه و تدريجی گمان كردهاند . به عقيده آنها امام كارش از آنجا شروع
شد كه از بيعت امتناع كرد و به مكه كه محل امن بود با زن و فرزند پناه
برد . بعد دو چيز سبب خروج از مكه شد يكی خوف ترور در مكه و از بين
رفتن حرمت كعبه و ديگر دعوت كوفيان . و با شكست
مسلم كه مصادف بود با رسيدن امام به مرز عراق ، امام میخواست برگردد و
نشد ، در كربلا گرفتار و كشته شد .
بعضی گفتهاند امام نمیدانست كشته میشود و اگر نه اقدام نمی كرد . امام
باور نمی كرد با قرابت نزديكش به رسول خدا كشته شود . بعضی گفتهاند بر
عكس امام يقين داشت به هر حال او را میكشتند ، لهذا شهادت با عزت را
بر كشته شدن به ذلت ترجيح داد . آقای غفاری خود اختيار میكند كه عمل
حسين ( ع ) قيام و نهضت و ثوره و انقلاب بود . مقدماتی در زمان معاويه
فراهم شده بود كه ايجاب میكرد امام قيام و نهضت نمايد . از طرف ديگر
دلائل و قرائن فراوان در دست است كه امام از همان زمان مقدمات كار را
فراهم میكرد .
ما اين مقدمات را در ورقههای " يادداشت درباره نهضت حسينی " شماره
38 بيان خواهيم كرد